Inleiding
De financiele situatie van Aruba, Curacao en St. Maarten is precair. Middels aansturing door het College Aruba financieel toezicht en het College financieel toezicht wordt er getracht de financien van de landen te verbeteren. Hierna wordt de financiele status van Aruba, Curacao en St. Maarten weergegeven op grond van de adviezen van het CAft en Cft bij de vastgestelde begrotingen 2018.
ARUBA
Het advies van het Aruba Cft (CAft) bij de vastgestelde begroting 2018 van Aruba treft u hier aan.
Normenkader ex artikel 14 LAft
De normen waaraan de begroting moet voldoen zijn opgesomd in artikel 14 Landsverordening Aruba financieel toezicht (LAft). Van belang is vooral de maximaal toegestane tekorten en minimale overschotten per begrotingsjaar in de periode 2015 / 2018, te weten in 2015 een tekort van maximaal 3,7%, in 2016 een tekort van maximaal 2,0%, in 2017 een tekort van maximaal 0,5% en in 2018 een overschot van minimaal 0,5%.
Het ingeplande overschot van minimaal 0,5% in 2018 is niet gehaald. Dat had ondermeer te maken met de overschreden kosten in verband met de PPP-projecten (zie mijn eerdere artikel hierover).
Het financieel economisch memorandum FEM 2018/2021
De Arubaanse overheid heeft een financieel economisch memorandum uitgebracht waarin zij bepaalde maatregelen heeft voorgesteld, waaronder de tijdelijke verhoging van de BAZV met 2,5% en de investering van AWG 15 mljn in de automatisering van de belastinginning. De zogeheten crisisheffing van 6% is per 1 juli 2018 van kracht geworden.
Aruba voldoet aan alle aanbevelingen van het CAft
Omdat het CAft de maatregelen in het FEM niet voldoende achtte heeft zij drie aanbevelingen gedaan, te weten i) het tekort in 2018 moet lager zijn dan het tekort in 2017, ii) de schuldquote mag in 2018 niet boven de 90% uitkomen, iii) de personeelslasten moeten een dalende trend laten zien (de brief van het CAft aan MinFin).
Ad i)
Volgens het CAft heeft de Arubaanse overheid aannemelijk gemaakt dat de ontvangst in 2018 van dividendopbrengsten ad AWG 17,5 miljoen van Refineria di Aruba realistisch is. De Raad van Commissarissen van RdA heeft genoemde uitkering in 2018 gegarandeerd. Hierdoor blijft het tekort in 2018 onder de 3%.
Ad ii)
Land Aruba heeft verder aannemelijk gemaakt dat de schuldquote in 2018 de 90% niet zal overschrijden.
Ad iii)
Ten slotte heeft het CAft een Beleidsplan Verlaging Personeelslasten (BVP) van de Arubaanse overheid ontvangen inhoudend maatregelen, die er toe moeten leiden dat de personeelslasten in 2018 met AWG 12,2 miljoen afnemen. Volgens het CAft wordt hiermee ook aan de derde aanbeveling voldaan.
Land Aruba voldoet aan alle drie de aanbevelingen en om die reden trekt het CAft de procedure van artikel 12 LAft in.
Daling financieringstekort
Het financieringstekort in 2018 bedraagt AWG 150 mljn en daalt met AWG 5 mljn vergeleken bij 2017 (AWG 155 mljn). Dit komt voornamelijk door de dividendopbrengsten uit verschillende overheids-NV’s (RdA, Aruba Tourism Authority (ATA), Aruba Airport Authority (AAA), Setar) van in totaal AWG 53 mljn.
Inclusief de collectieve sector bedraagt het tekort in 2018 AWG 138 mljn. Het tekort daalt met AWG 12 mljn ten opzichte van 2017 (AWG 150 mljn). Dit komt door de verwachte financieringsoverschot van AWG 12 mljn bij SVB.
Nadere adviezen CAft
Het CAft adviseert om alle meevallers uit de gewone dienst en/of de kapitaaldienst, waarmee in de begroting 2018 geen rekening is gehouden, perse ter verlaging van het financieringstekort aan te wenden. Verder adviseert het CAft om zo snel mogelijk een nieuw wettelijk normenkader 2018 / 2021 vast te stellen en deze in de LAft te verwerken.
CURACAO
Het advies van het Cft bij de vastgestelde begroting 2018 van Curacao treft u hier aan.
Het financieringstekort
Aanvankelijk is het financieringstekort in 2017 geraamd op ANG 114,5 mljn, met een structureel tekort ad ANG 102,5 mljn. Het tekort is naderhand bijgesteld tot ANG 133 mljn, omdat bepaalde baten (dividenden) reeds in eerdere jaren zijn verantwoord en dus niet meer tellen voor 2017.
Geen positief oordeel ex artikel 12 Rft
Volgens het Cft kan zij vooralsnog geen positief oordeel ex artikel 12 Rijkswet financieel toezicht Curacao en St. Maarten (Rft) bij de vastgestelde begroting 2018 geven (het advies van het Cft bij de ontwerp-begroting 2018).
a. Gebrek aan informatie en onderbouwing van maatregelen en dividendopbrengsten
De maatregelen die Land Curacao heeft voorgesteld ter verlaging van het structurele tekort ad ANG 102,5 mljn acht het Cft hetzij onvoldoende onderbouwd (verlaging van het structurele deel van het tekort over 3 jaren 2017, 2018, 2019), hetzij opgeklopt of onrealistisch (opgeklopte economische groei die afwijkt van de CBCS cijfers en onrealistisch hoge rentevoordelen in 2017, 2018, 2019). Voor wat betreft het incidentele deel van het tekort acht het Cft de maatregelen ontoereikend.
De structurele maatregelen bestaan met name uit kostenverlaging en compliance verhoging bij de belastingen. Deze maatregelen zijn volgens het Cft niet nader onderbouwd.
Ook nadere onderbouwing en/of informatie is nodig ten aanzien van de geopperde dividenduitkeringen van Curacao Airport Holding (CAH), Curacao Port Authority (CPA), Curoil, UTS, Refineria di Korsow (RDK) en een agiostorting van de Dutch Carribean Air Navigation Service Provider (DC-ANSP).
b. De risicofactors
Bovendien zijn er een aantal risicofactors die volgens het Cft het financieringstekort verder kunnen beinvloeden:
- de schuld aan Fundashon Kas Popular (ANG 13 mljn)
- de financiele gevolgen van het nieuwe ziekenhuis Hospital Nobo Otrabanda (HNO) en de afwikkeling van het oude Sehos (ANG 30 mljn en een betalingsachterstand ad ANG 80 mljn)
- de (on)inbaarheid van de te ontvangen dividenden van opgemelde overheids-NV’s (ANG 80 mljn)
- de schuld in verband met de indexering van pensioenen met een duurtetoeslag (ANG 85,3 miljoen)
- de lening aan Insel Air (EUR 17 mljn)
- de verliesgevende C-post International NV
- de gestaakte werkzaamheden bij Isla raffinaderij
Het Cft heeft een risicoanalyse gevraagd en Land Curacao heeft deze aangeleverd. Volgens het Cft mist de analyse nog aan diepgang, met verzoek deze completer en concreter te maken (de reactie van het Cft op de risicoanalyse).
De gewone dienst
In de begroting 2018 dalen de baten en lasten met respectievelijk ANG 37,6 mljn en ANG 36,5 mljn. De daling van de lasten hangt ondermeer samen met een besparing op personeel (ANG 10,9 mljn), terwijl de daling in de baten ondermeer samenhangt met de uitgestelde ingebruikname van het nieuwe ziekenhuis HNO, waardoor huurinkomsten worden misgelopen (ANG 17,4 mljn).
De kapitaaldienst
Op de kapitaaldienst is rekening gehouden met een herfinanciering van de schuld, waardoor de baten en lasten in 2018 eenmalig stijgen met ANG 2049,6 mljn. Het Cft acht dit geen realistische maatregel.
SINT MAARTEN
Het advies van het Cft bij de vastgestelde begroting 2018 van St. Maarten treft u hier aan.
De begroting 2018 voldoet niet aan de normen van artikel 15 lid 1 Rft
Het Cft acht de begroting 2018 van St. Maarten, ondanks de omstandigheden waarin het Land zich bevindt na orkaan Irma, niet in overeenstemming met de normen van artikel 15 lid 1 Rft.
Artikel 15 lid 1 Rft schrijft de navolgende normen voor: i) de uitgaven op de gewone dienst moeten gedekt worden door de uitgaven op de gewone dienst; ii) de uitgaven op de kapitaaldienst moeten gedekt worden door de uitgaven, rekening houdend met de verwachte ontvangsten uit de opbrengst van geldleningen; iii) de rentelastnorm mag niet worden overschreden.
a. De gewone dienst
De gewone dienst toont een tekort van ANG 197,1 mljn aan. Dit tekort ligt onder het maximum van ANG 254,7 mljn zoals vastgesteld door de Rijksministerraad.
Echter, uit de begroting 2018 blijkt niet welke concrete maatregelen St. Maarten gaat nemen om het tekort binnen de perken te houden. Het Cft heeft ondermeer geadviseerd tot verlaging van de vergoedingen aan politieke ambtsdragers en het innen van casino fees.
Verder wordt de financiele positie van de deelnemingen en de collectieve sector te beperkt toegelicht, terwijl mag worden verwacht dat deze entiteiten mogelijk financiele ondersteuning nodig hebben.
b. De kapitaaldienst
Met de ontvangst van een lening van ANG 12,8 mljn worden de uitgaven in de kapitaaldienst in de begroting 2018 gedekt, maar er is nog geen meerjarenbegroting voor de kapitaaldienst opgesteld. Voorgenomen investeringen zijn ook onvoldoende toegelicht.
Rentelastnorm
De rentelast van St. Maarten ligt onder de 4% en voldoet aan de rentelastnorm.
Opvolging van aanwijzigingen Rijksministerraad na Irma
In september van 2015 heeft de Rijksministerraad een aantal aanwijzigingen gegeven. Tot voor de komst van Irma heeft Land St. Maarten daaraan grotendeels voldaan, waaronder de compensatie van tekorten uit 2010-2014 en het oplossen van betalingsachterstanden. Na Irma is daarbij vertraging opgelopen. Het Cft adviseert om gezamenlijk tot een nieuwe en realistische tijdsplanning te komen waarin en hoe St. Maarten verwacht aan de aanwijzingen invulling te kunnen geven. Tot de aanwijzingen behoort mede het nemen van maatregelen om de oudedagsvoorziening en het zorgstelsel structureel betaalbaar te houden.
Lening
Ter dekking van het tekort van ANG 197,1 mljn verwacht Land St. Maarten een lening van ANG 146,7 mljn aan te trekken. Een leningaanvraag moet eerst door het Cft worden getoetst.
Trage goedkeuring begroting en rapportage
Voor St. Maarten geldt dat de begroting van het ene jaar in het voorgaande jaar door de Staten moet zijn goedgekeurd. Dat proces is fors vertraagd. Aan de rapportageverplichtingen wordt ook niet tijdig noch volledig voldaan. Het sturingsproces wordt hierdoor verstoord. De Rijksministerraad heeft voorgesteld dat Land St. Maarten aan het Cft maandelijks verantwoording aflegt over de baten, de lasten, de liquiditeitspositie en het financieel beheer.
Zwak financieel beheer en verslechterde technische bijstand
Volgens het Cft verkeert het financieel beheer van St. Maarten in zwakke staat. Verbeteringen zijn niet gerealiseerd. Vanwege ondermeer aanhoudende IT-problemen is het proces omtrent het goedkeuren van de begroting verslechterd. Orkanen Irma en Maria hebben de situatie verslechterd, maar worden niet als de primaire oorzaak hiervan beschouwd. Het probleem bestond daarvoor al.
Afwijking van de normen van artikel 15 Rft
Op 16 maart 2018 is de Rijksministerraad er mee akkoord gegaan om voor de begrotingen 2017 en 2018, onder voorwaarden, van de normen van artikel 15 Rft af te wijken.